Burgerschapsonderwijs en Vreedzaam
Leerlingen groeien op in een complexe, pluriforme en multiculturele maatschappij. Het is belangrijk om leerlingen op een goede manier voor te bereiden op deelname in deze maatschappij door gericht aandacht te besteden aan Burgerschap en sociale integratie. Burgerschapsvorming is geen apart vak. Het is verweven met het totale onderwijsaanbod waarbij acht basiswaarden van de democratische rechtsstaat centraal staan:
- vrijheid van meningsuiting
- gelijkwaardigheid
- begrip voor de ander
- verdraagzaamheid
- autonomie
- verantwoordelijkheidsbesef
- het afwijzen van onverdraagzaamheid
- discriminatie
De cultuur in de school moet in overeenstemming zijn met deze waarden. Dat betekent dat de school een plek is waar leerlingen op een veilige manier hun burgerschapsvaardigheden met elkaar kunnen oefenen én dat leraren de basiswaarden voorleven.
Op KC de Pionier werken we vanuit methodiek 'Vreedzaam'. Van hieruit wordt burgerschapskunde geïntegreerd aangeboden in alle groepen.
Vreedzaam is een programma dat streeft naar een klimaat in school en klas waarin betrokkenheid en verantwoordelijkheid van de leerlingen centraal staan. De school wordt een democratische gemeenschap, waarin alle leden (ook de leerlingen) een stem hebben, zich gezien en gehoord voelen en op een positieve manier met elkaar omgaan. Hierbij nemen we conflictoplossing als uitgangspunt. Kinderen en leerkrachten leren hoe je met conflicten om kunt gaan door te streven naar oplossingen die voor beide partijen acceptabel zijn: een win-win situatie. Leerlingen worden opgeleid tot leerling - mediator, die helpen bij het oplossen van conflicten. Als blijkt dat situaties zich herhaaldelijk voordoen en er sprake is van pesten, wordt de OPA (Oplossingsgerichte Pest Aanpak) uitgevoerd. Deze aanpak staat omschreven in ons veiligheidsbeleidsplan.
Meer dan een lesmethode
Vreedzaam is meer dan een lesmethode. Het is een filosofie, een aanpak, waarin de eigen kracht van kinderen centraal staat. De Vreedzame School staat niet voor snelle instant oplossingen. Het is een programma dat werkt aan gedrags- en cultuurverandering. Zulke veranderingen zijn duurzaam, en nemen tijd in beslag, maar het werkt wel. De eerste graadmeter is altijd het enthousiasme van leerkrachten en leerlingen. Later constateren scholen dat het aantal conflicten afneemt, de sfeer verbetert, ruzies beter opgelost worden. Naast het programma van de Vreedzame School heeft de school een veiligheidsbeleidsplan. Hierin is het Proloog Protocol ”omgaan met elkaar” opgenomen.
Lessenserie Vreedzame school
De lessenseries voor groep 3 t/m 8 bestaan uit 36 lessen, verdeeld over 6 blokken. Voor groep 1-2 zijn er eveneens 6 blokken, met drie lessen per blok. Voor de peuters in de voorschool zijn er 8 activiteiten, verdeeld over 4 thema’s. Elke week wordt een les gegeven. Iedere les heeft dezelfde structuur.
Er wordt begonnen met een binnenkomer (een korte, speelse activiteit) die de gezamenlijkheid benadrukt. Samen met de leerlingen wordt daarna de agenda en het doel van de les bekeken en besproken. Daarna volgen activiteiten rond het thema van de les. De werkvormen hebben een workshop-karakter. Interactief en samenwerkend leren staat centraal. Na deze leskern wordt de leerlingen in de evaluatie gevraagd hun mening over de les te geven en wordt teruggegrepen op het doel van de les. Er wordt afgesloten meteen afsluiter (opnieuw een korte, speelse activiteit).
De lessen zijn in zes blokken opgedeeld:
- We horen bij elkaar (Groepsvorming): We creëren een positief klimaat in de klas. Er wordt samen met de leerlingen afgesproken hoe we met elkaar omgaan in de klas. De leerlingen bedenken en krijgen taken en verantwoordelijkheden.
- We lossen conflicten zelf op: Hierin leren de leerlingen het begrip ‘conflict’. Ze krijgen zicht op hoe je kunt reageren op een conflict. Er wordt een eenvoudig stappenplan aangeboden. Na dit blok verwachten we van de leerlingen dat ze hiermee zelf hun conflicten oplossen.
- We hebben oor voor elkaar (Communicatie): Goede communicatie is de sleutel tot het oplossen en voorkomen van conflicten. In dit blok besteden we o.a. aandacht aan de rol van misverstanden, kunnen verplaatsen in de ander, vragen stellen en samenvatten wat de ander zegt.
- We hebben hart voor elkaar (Gevoelens): Gevoelens spelen een belangrijke rol bij conflicten. Er wordt geleerd om je eigen gevoelens te herkennen en erover te vertellen. Je leert ook de gevoelens van de ander te erkennen en te accepteren.
- We dragen allemaal een steentje bij: We zijn samen verantwoordelijk waarbij ook ieder individu een eigenverantwoordelijkheid heeft.
- We zijn allemaal anders: Binnen de groep, de school, de wijk, de maatschappij is er sprake van grote diversiteit. We hebben begrip voor elkaar, we accepteren elkaar. Voor groep 7-8 is er een blok over mediatie: Hierbij worden kinderen getraind in het begeleiden van kinderen in het oplossen van conflicten.
Een aantal leraren binnen het team hebben de opleiding tot mediator met succes afgerond en zijn bevoegd om leerlingen te trainen.
