Onze kernwaarden
Kindcentrum De Starter is een openbare basisschool voor Daltononderwijs. Voor De Starter zijn de kernwaarden van het daltononderwijs leidend voor het onderwijsaanbod en de manier waarop we met elkaar omgaan. Die kernwaarden zijn gebaseerd op de principes van Helen Parkhurst, die het daltononderwijs heeft ontwikkeld. Na verloop van tijd heeft het Nederlandse daltononderwijs de vijf volgende kernwaarden ontwikkeld:
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Zelfstandigheid
Samenwerking
Reflectie
Effectiviteit
Op De Starter zijn deze kernwaarden overal te herkennen: tijdens de lessen, maar ook in de manier waarop we met elkaar omgaan. Leerlingen worden tijdens hun schoolcarrière op De Starter steeds meer eigenaar van hun eigen leerproces. Ze weten waar ze staan en wat hun krachten zijn. Ze ontdekken ook waar ze aan moeten of kunnen werken en hoe ze zelfstandig of samen met anderen iets kunnen oplossen. Vallen en opstaan, oftewel fouten maken, hoort erbij en zorgt ervoor dat ze verder leren. In de praktijk betekent dit dat we kaders en een duidelijke structuur bieden, waarin kinderen op een veilige manier kunnen leren. Leerlingen kunnen daardoor steeds meer verantwoordelijkheid aan, waarbij de leerkracht de ruimte schept en leerlingen het vertrouwen geeft om zelf of samen iets te doen. Lukt dit nog niet, dan doen we een stapje terug.
Vreedzame school en burgerschap
Hoofddoelen van het onderwijs zijn kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming (Biesta, 2016). Burgerschapsonderwijs draagt bij aan al deze hoofddoelen en is verweven in ons dagelijkse onderwijspraktijk. Onze school besteedt structureel en systematisch aandacht aan de sociale en maatschappelijke competenties in kennis, houding en vaardigheden van de leerlingen. Als daltonschool wordt er op de Starter al veel aandacht besteed aan de bouwstenen vrijheid en gelijkheid en identiteit. Binnen daltononderwijs staan samenwerken, vrijheid en verantwoordelijkheid, effectiviteit, zelfstandigheid en reflectie namelijk centraal. Bovendien komen er binnen de methode Vreedzame School verschillende bouwstenen van burgerschap aan bod. Het hoofddoel van deze methode is ook de vorming van sociale en burgerschapscompetenties van de leerlingen. Dit is daarom een mooie methode om te werken aan de burgerschapsvorming van leerlingen.
Wij zien de school als een leefgemeenschap van leerlingen, leerkrachten, ouders, medewerkers en schoolleiding. Binnen die gemeenschap werken we met elkaar samen. Zo koppelen we klassen aan elkaar om de onderlinge samenwerking te bevorderen. De leerlingen doen samen met de andere klassen o.a. creatieve activiteiten, gaan bij elkaars voorstellingen kijken en lezen elkaar voor. Dit noemen we integratiegroepen. Binnen de klassen hebben leerlingen een eigen maatje en kunnen ze een ander vragen om hulp of samen opdrachten uitvoeren. Dit past goed bij onze daltonkernwaarde samenwerking: een democratische gemeenschap, waarin alle leden (leerlingen, leerkrachten en ouders) een stem hebben, zich gehoord en gezien voelen, zich positief gedragen tegenover elkaar, zelfstandig zijn, en zich verantwoordelijk voelen voor het geheel. Zo leren we kinderen om samen met anderen naar oplossingen te zoeken bij conflicten. Elke groep maakt in het begin van het schooljaar samen afspraken over hoe we met elkaar omgaan. Die afspraken hangen we op in de klas. In het kader van de Vreedzame School verzorgen we lessen, waarbij we aandacht besteden aan onderwerpen als groepsvorming, conflicthantering, communicatie, gevoelens, verantwoordelijkheid en diversiteit. Eind groep 7 begin groep 8 volgen de leerlingen een training tot mediator. Een mediator bemiddelt bij kleine conflicten. Om de beurt zijn deze leerlingen mediator tijdens de pauze op het schoolplein.
Hoe ziet u het daltononderwijs in de praktijk?
Zelfstandig leren in vrijheid met verantwoordelijkheid
Onze leerlingen leren vanaf groep 1 om zelfstandig te leren. Stap voor stap krijgen ze meer verantwoordelijkheid en kunnen daardoor de vrijheid steeds beter aan. In de groepen 1 en 2 oefenen de kinderen met het plannen van hun taken op het planbord. Ze kiezen zelf welke taak ze wanneer doen. Vanaf groep 3 werken ze met een weektaak en plannen ze per dag in wat ze wanneer doen. Vanaf groep 5 plannen de leerlingen hun taken in per week. In de bovenbouw leren kinderen meer verantwoordelijkheid te nemen. Ze werken individueel met keuzewerk, taakwerk met verrijkingsstof of stof waar ze nieuwsgierig naar zijn. Ze volgen steeds meer hun eigen pad en de leerkracht krijgt daardoor meer de rol van coach.
Doelgericht leren
Door de jaren heen leren we leerlingen om steeds meer doelgericht te leren. De leerdoelen hangen we op in de klas. Alle kinderen weten zo waar ze aan toe zijn en waaraan ze gaan werken. Kinderen leren steeds meer keuzes maken in het volgen van de instructies.
Weektaken
In overleg met de leerkracht maken leerlingen hun weektaak. Elk kind werkt op zijn of haar eigen niveau. Kinderen hebben inspraak in wat ze leren: wij staan open voor hun initiatieven. Ook mogen ze zelf kiezen of ze een taak alleen willen doen of samen met anderen. Ze krijgen tijdens het werken aan hun weektaak de verantwoordelijkheid om zelf keuzes te maken. Zo kunnen ze kiezen welke taak ze eerst willen doen en op welke plek. Op deze manier leren ze dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen leerproces.
Reflectie op wat goed gaat en beter kan
Zelf verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leerproces betekent dat je leert te reflecteren op wat goed gaat en wat beter kan. Reflectie helpt kinderen aan te voelen wat ze nog moeten leren en wat ze al kunnen. In de klas reflecteren leerlingen bijvoorbeeld op hun weektaak. Wat is af en wat nog niet? De leerkracht bespreekt de ontwikkelingen van leerlingen tijdens speciale gesprekken met het kind.
We reflecteren op diverse manieren: zowel op wel of niet behaalde doelen als op het proces ernaar toe en op de persoonsvorming. Hiervoor gebruiken we verschillende tools, zoals een emotiemeter en kaarten met de habits of mind. Daarnaast staat er elke week een passende reflectievorm achter op de weektaak.
Rapportfolio
Een belangrijk hulpmiddel bij de reflectie is het rapportfolio. Dit is een rapport en portfolio in één, waarin de ontwikkeling, het talent en de onderwijsresultaten centraal staan. Kinderen reflecteren hierin op hun eigen ontwikkeling en kiezen hiervoor het werk waar ze trots op zijn.
Effectiviteit om je leerdoelen te bereiken
Effectiviteit is een kernwaarde die samenhangt met alle andere kernwaarden. Zo werken we altijd vanuit doelen die we in de klas ophangen en noteren in het rapportfolio. Taken zijn op maat gemaakt: we zorgen ervoor dat leerlingen geen overbodig of te gemakkelijk werk doen, maar ook geen taken die juist te moeilijk zijn. We gebruiken getrapte instructie: zodra een leerling verder kan, gaat hij of zij zelf zelfstandig verder.
Visitatie Dalton
In het voorjaar van 2023 zijn wij door de Landelijke Dalton Vereniging gevisiteerd. Ons daltoncertificaat is met 5 jaren verlengd. De visiteurs waren positief over het fijne leerklimaat op onze school. Ze zagen dat de leerlingen de kaders voor zelfstandig werken goed kennen en kunnen toepassen. Ook kunnen veel kinderen kiezen of ze wel of geen (verlengde) instructie nodig hebben en weten ze goed wat ze aan het leren zijn. Het groepsdoorbrekend werken, zoals bij de ateliers, en het leren van elkaar tijdens de collegiale consultaties werd ook als positief genoemd. Op het gebied van reflectie hebben we afgelopen jaren al mooie stappen genomen, zoals het gebruik van diverse reflectiemiddelen in de klas, de inzet van mijn-rapportfolio en de ouder-kindgesprekken. De visiteurs hebben ons aanbevolen om de ontwikkelingen binnen reflectie voort te zetten, waarbij we gaan onderzoeken hoe leerlingen nog meer verantwoordelijkheid kunnen krijgen bij hun eigen leerproces. Naast deze eerste aanbeveling hebben we een tweede aanbeveling gekregen passende bij de kernwaarde ‘samenwerken’: een doorgaande lijn van samenwerking binnen de groepen en de ouders meer betrekken bij de ontwikkeling van hun kind.
