Basisschool de Kameleon

Het bieden van een veilige plek lijkt vanzelfsprekend, maar het is van belang om daar continu aandacht voor te hebben. Dit doen we door aandacht te besteden aan:

De Gouden en Zilveren Weken
Wij werken in de eerste zes weken intensief aan het beïnvloeden van dit groepsvormingsproces. Daarbij maken we gebruik van het boek De Gouden Weken (Bijleveld, 2014) en de kennis die we hebben verkregen door de cursus “Hoe maak ik een goede groep?”. Elk schooljaar starten de leerlingen in een “nieuwe” groep, vaak bij een nieuwe leerkracht en in sommige gevallen ook nog eens in een nieuw lokaal of, bij een combinatiegroep, in een andere samenstelling van de groep. Dit is voor iedereen een spannend moment. Voor de leerlingen, maar ook voor de leerkracht. Elk schooljaar start een nieuw groepsvormingsproces. Een proces waarbij de rollen opnieuw bepaald worden, leerlingen elkaar opnieuw leren kennen, de (ongeschreven) regels opnieuw een plek krijgen en waarin de normen en waarden bepaald worden. Dit is een proces dat deels vanzelf gebeurt maar waar je als leerkracht op een positieve wijze veel invloed op uit kunt oefenen, zodat dit proces verloopt op een manier waar je het gehele schooljaar profijt van kunt hebben.

Tijdens de Gouden Weken geven de leerkrachten sturing aan dit groepsvormingsproces. Er worden verschillende activiteiten georganiseerd waarbij leerlingen aan het werk gaan met het bepalen van de normen en waarden in de groep, ze leren elkaar goed kennen en waarderen en er wordt actief gewerkt aan het creëren van een fijne sfeer in de groep. Bij de Gouden Weken spelen verschillende ingrediënten een hoofdrol:

• De kapstokregels door de hele school heen
• Zelf geformuleerde groepsregels
• Inzet van Energizers
• Gebruik van coöperatieve werkvormen

In de periode na de kerstvakantie, grofweg halverwege het schooljaar, staan de Zilveren Weken centraal (Bijleveld, 2021). Het onderhouden van de groep is natuurlijk een continu proces en na een pauze kan het fijn zijn om de groep weer een oppepper te geven. Tijdens de Zilveren Weken kijken wij terug op de afgelopen periode, maar ook kijken wij vooruit. Centraal staat dat er meer gedaan wordt van wat werkt, en dat wat niet werkt vervangen wordt door iets anders of weg wordt gelaten. 

Schoolregels en groepsregels
Daar waar mensen bij elkaar zijn is het belangrijk afspraken te maken over hoe we met elkaar en met onze omgeving omgaan. Op onze school doen we dat ook. We hebben niet een vaste lijst met regels. In plaats daarvan werken we met een aantal kapstokregels. Deze kapstokregels vormen de basis voor de groepsregels die de leerlingen bij de start van het schooljaar opstellen en in iedere klas zichtbaar opgehangen zijn. Door de leerlingen zelf de groepsregels te laten opstellen, worden zij de eigenaar van de regels. Ze voelen zich meer betrokken en voelen de verantwoordelijkheid om zich ook aan de regels te gaan houden. Zelf geformuleerde groepsregels stimuleren:

• De verantwoordelijkheid voor de groep
• Het wederzijds respect
• De samenwerkingsvaardigheden
• De besluitvorming
• Het oplossen van problemen

Energizers
Energizers zijn korte groepsactiviteiten die een bijdrage leveren aan het scheppen van een fijne groepssfeer. De zogenoemde positieve groepsvormers. Gedurende de Gouden Weken verdient de inzet van energizers speciale aandacht. Het is daarbij vooral belangrijk dat het doel van de inzet helder is. Dit doel wordt door de leerkracht verwoord naar de kinderen toe. 

Coöperatieve werkvormen 
Coöperatieve werkvormen zetten wij in om de interactie tussen de leerlingen te vergroten. Daarmee:

• Worden de leerlingen uitgedaagd tot actief leren
• Wordt de interactie tussen de leerlingen gestimuleerd
• Worden leerlingen zich bewust van de onderlinge verschillen en worden deze benut als kansen om van elkaar te leren
• Werk je als school actief aan het verbeteren van een goed pedagogisch klimaat

Net als bij de inzet van de energizers is het bij de inzet van de coöperatieve werkvormen van groot belang het doel goed te verwoorden. 

Voorbeeldgedrag
Voorbeeldgedrag is misschien wel de belangrijkste factor die een rol speelt als het gaat om successen in het versterken van het sociaalpedagogisch klimaat. De leerkracht is een voorbeeld voor de groep. We streven naar een goede leerkracht-leerling relatie. De leerkracht kent de leerling en de leerling kent de leerkracht. Om dit te kunnen realiseren moet er gewerkt worden aan het versterken van de relatie. Leerlingen en leerkrachten organiseren werkvormen waarbij ze elkaar in een korte tijd snel leren kennen. In de gouden weken ligt de nadruk op het belonen van positief gedrag. Opstekers kunnen bewust klassikaal worden gegeven, ze zijn immers een voorbeeld voor de hele klas. Correcties zijn effectiever als je het in direct persoonlijk contact doet. Zo bouwen we aan een relatie in plaats van hem af te breken. 

Oudercontact 
Bij het werken aan een goed pedagogisch klimaat is het van groot belang ouders te betrekken bij dit proces. Leerlingen brengen immers een groot deel van de week op school door. Een plek waar we aandacht besteden aan normen en waarden en een bijdrage leveren aan de opvoeding van de leerlingen die bij ons op school zitten. Daarom is een goede samenwerking met ouders van groot belang. Wij hechten veel waarde aan persoonlijk contact met de ouders. Het is belangrijk dat zij op de hoogte zijn van de ontwikkeling die hun kind op school doormaakt en dat zij ons op de hoogte houden van ontwikkelingen thuis. We zijn toegankelijk en zichtbaar, zodat we korte lijnen tussen leerkracht en ouders bevorderen. In het begin van het schooljaar hebben we informatieavonden. Op deze avond kunnen de ouders kennismaken met de (nieuwe) leerkracht(en). Ouders kunnen op deze avond ook vragen stellen. Verder hebben we door het schooljaar heen een aantal vaste momenten waarop we de ouders (en hun kind(eren)) uitnodigen voor een gesprek met de groepsleerkracht. Mocht het zo zijn dat de leerkracht of een ouder behoefte heeft aan een gesprek buiten de reguliere momenten om, dan kan daarvoor een afspraak worden gemaakt.

Sociaal-emotionele ontwikkeling door het schooljaar heen
Een goed begin is het halve werk en vormt een goede basis. Om dit vast te houden en de sociaal-emotionele ontwikkeling bij kinderen in goede banen te leiden hebben wij voor een doorgaande lijn de methode Kwink.

Instrumenten en protocollen
Sociale opbrengsten worden met de volgende instrumenten en/of protocollen gemonitord:

• Sociale Competentie Observatielijst (SCOL) (een leerlingvolgsysteem voor sociale competentie, welbevinden en sociale veiligheid)
• IEP LVS Hart en Handen
• Veiligheidsbeleidsplan inclusief pestprotocol
• Het werken vanuit de kernwaarden en uitgangspunten van de methode Kwink
• Afname van een tevredenheidsonderzoek onder leerlingen, ouders en personeel
• Afname van de veiligheidsbeleving onder leerlingen

Deze school gebruikt de volgende registratievorm(en) om sociale opbrengsten in kaart te brengen:

• Sociale Competentie Observatielijst (SCOL)
• IEP Hart en Handen

Deze school gebruikt de volgende methode(s) voor sociaal-emotioneel leren:

• Kwink