Montessorischool Montijn heeft verschillende kernpunten die de identiteit van de school bepalen:
1.Individueel onderwijs Mensen – en dus ook kinderen – verschillen in aanleg en karakter. Onderwijs moet proberen hier zo goed mogelijk bij aan te sluiten. Dat betekent dat ieder kind de gelegenheid moet krijgen zich naar eigen kunnen te ontwikkelen. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten op de individuele onderwijsbehoeften. Een leerkracht is in eerste instantie gericht op het individuele kind.
2 ‘Help mij het zelf te doen’ Montessori ontdekte dat een kind van nature nieuwsgierig, leergierig en actief is. Het kind wil al doende en op eigen kracht ontdekken en leren. De natuurlijke nieuwsgierigheid en leergierigheid willen we zoveel mogelijk behouden. We observeren wat hun interesses en vaardigheden zijn en sluiten daarop aan met instructie en het faciliteren van het leerproces zodat het kind zelf ervaring kan opdoen en kan exploreren. Zelfstandigheid is belangrijk binnen het Montessorionderwijs. De kinderen krijgen binnen vastgestelde kaders zoveel mogelijk de vrijheid en de gelegenheid om zelf te ontdekken, te doen en te ervaren. We leren kinderen zelfstandig te worden en verantwoordelijkheid te dragen voor hun eigen ontwikkeling en hun eigen gedrag. Alle schoolse vaardigheden worden binnen een structuur aangeboden die kerndoel dekkend zijn.
3. ‘Vrijheid in gebondenheid’ Kinderen kijken om zich heen en zien dingen die hen interesseren. Door kinderen de gelegenheid te geven hierop in te gaan, leren ze vaak het meest. De intrinsieke motivatie wordt gestimuleerd; eigenheid en vrijheid in leren aangemoedigd. Het is belangrijk dat het kind leert om de geboden vrijheid te waarderen en er goed mee om te gaan. Omgaan met vrijheid bevordert de groei van het verantwoordelijkheidsbesef en het gevoel van competentie. De normalisering van de discipline wordt dan mogelijk gemaakt en komt uit het kind zelf. Maria Montessori sprak van ‘vrijheid in gebondenheid’ omdat er voor een goede discipline altijd regels en afspraken gemaakt moeten worden. Zowel met elkaar als met jezelf.
4. Montessori-materiaal Veel Montessori-materiaal onderscheidt zich van andere schoolmaterialen door de zelflerende component ervan. Het kind dat ermee werkt, kan de logica en de verbanden, die in het materiaal schuilen, ontdekken. Gedurende het proces van leren, waarbij langzamerhand wordt overgegaan van concrete naar abstracte begrippen is het van belang om eerst handelend, waarnemend en ontdekkend actief zijn; en bij de jonge kinderen door gebruik te maken van hun zintuigen. Als kinderen die fase goed hebben doorlopen, zullen ze gemakkelijker tot abstract leren komen. Deze lijn zit nadrukkelijk in het Montessori ontwikkelingsmateriaal. Het meeste Montessori-materiaal geeft het kind de mogelijkheid om zo zelfstandig mogelijk te kunnen werken. Montessori ontwikkelde specifiek materiaal voor lezen, schrijven, rekenen en kosmisch onderwijs, waarvan wij een belangrijk deel inzetten in de school. Onder kosmisch onderwijs verstaan wij het kunnen ordenen van de wereld om ons heen (natuur, ecosystemen, het heelal).
5.De voorbereide omgeving De omgeving waarin het kind zich bevindt is bepalend voor wat hij gaat leren. Maria Montessori besteedt hieraan veel aandacht in haar theorie. Daar het kind zelfstandig moet worden zijn de materialen in het lokaal afgestemd op de fase van ontwikkeling waarin het kind zich op dat moment bevindt. Tevens is er aandacht voor een opgeruimde hygiënische omgeving. Opruimen en schoonmaken behoren tot normale taken van de dag.
6. Ontwikkeling in fases De montessorileerkracht is opgeleid om goed te kijken naar het gedrag van kinderen. (Observatie). Daardoor ziet hij/zij of het kind bijzondere belangstelling heeft voor bepaalde materialen en/of leerstof. De leerkracht speelt hierop in en geeft het kind ruimte om ongestoord te leren.
7. Heterogene groepen: verschillende leeftijden in een klas Een belangrijke filosofie van Montessori is dat kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar in een groep zitten. De leeftijdsverschillen dragen bij aan de sociale ontwikkeling. De oudere kinderen kunnen en mogen hun kennis en vaardigheden aan de jongeren overdragen. De jongere kinderen worden uitgedaagd door wat de oudere kinderen doen. Er ontstaat een wisselwerking van hulp vragen, hulp bieden en hulp ontvangen. Ze leren spelenderwijs met elkaar samen te leven; regels in de groep worden door de oudere kinderen voorgeleefd, waardoor de jongere kinderen deze overnemen. Elk kind is een keer de jongste, de middelste en de oudste in een bouw. Oudere kinderen helpen en ondersteunen de jongere kinderen, zodat deze zich snel thuis voelen in de groep. Ze leren verantwoordelijkheid voor elkaar te dragen. Door deze samenwerking ontstaat in feite een natuurlijke situatie. Net zoals in een gezin als daarbuiten ontmoeten kinderen van verschillende leeftijden elkaar. Een aantal ideeën van Maria Montessori is in de loop van de jaren aangepast en bijgesteld. Bovenstaande uitgangspunten zijn echter nog altijd van kracht. Kinderen zijn onderdeel van een samenleving en leren zich op die manier eerder en beter in te leven in een ander.